ارتودنسی، درمانی طولانی‌مدت و مؤثر برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی است. اما این درمان، محدودیت‌هایی را در رژیم غذایی ایجاد می‌کند. انتخاب غذاهای مناسب و پرهیز از خوراکی‌های مضر، نقش مهمی در حفظ سلامت دندان‌ها و بریس‌ها، کاهش درد و تسریع روند درمان خدمات ارتودنسی دارد. در این مقاله از کلینیک مهر به بررسی جامع رژیم غذایی مناسب بعد از ارتودنسی می‌پردازیم.
چرا تغذیه مناسب در دوران ارتودنسی اهمیت دارد؟
بسیاری از کسانی که ارتودنسی کرده اند معمولا می گویند که ارتودنسی کردم نمیتونم غذا بخورم. به همین دلیل تغذیه مناسب در دوران ارتودنسی، اهمیتی دوچندان دارد. بریس‌ها و سیم‌های ارتودنسی، سطح دندان‌ها را ناهموار کرده و تمیز کردن آنها را دشوار می‌سازند. باقی‌مانده‌های غذا در این نواحی، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و پوسیدگی دندان فراهم می‌کنند. از طرفی، برخی غذاها می‌توانند به بریس‌ها آسیب رسانده و روند درمان را مختل کنند. انتخاب غذاهای نرم و مغذی، به کاهش درد و التهاب لثه‌ها کمک کرده و مواد لازم برای ترمیم بافت‌های دهان را فراهم می‌سازد.
روز اول بعد از ارتودنسی چه غذایی بخوریم؟
غذا خوردن با دندان ارتودنسی یکی از چالش های اصلی کسانی است که ارتودنسی کرده اند. روزهای ابتدایی بعد از نصب بریس‌ها، حساس‌ترین زمان برای دندان‌ها و لثه‌ها است. در این دوره، انتخاب غذاهای نرم و خنک، به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند.
غذاهای نرم و کمکی برای کاهش درد
با مصرف غذاهایی که در ادامه معرفی می کنیم درد کمتری در چند روز اول بعد از ارتودنسی حس می کنید و در عین حال مواد غذایی مورد نیاز بدن نیز تامین می شود.
پوره سیب‌زمینی: پوره سیب‌زمینی، غذایی نرم و مغذی است که به راحتی قابل هضم بوده و فشار کمی به دندان‌ها وارد می‌کند. می‌توانید برای طعم‌دهی بیشتر، کمی شیر، کره یا ادویه‌های ملایم به آن اضافه کنید.
سوپ: سوپ‌های نرم و میکس‌شده، گزینه‌ای عالی برای روزهای اول ارتودنسی هستند. سوپ‌های سبزیجات، مرغ یا گوشت، مواد مغذی لازم را به بدن می‌رسانند.
ماست: ماست، منبع غنی کلسیم و پروتئین است و بافت نرم آن، برای دندان‌های حساس مناسب است. می‌توانید ماست را با میوه‌های نرم مانند موز یا پوره سیب ترکیب کنید.
پودینگ و ژله: پودینگ و ژله، دسرهای نرم و خنکی هستند که به کاهش درد و التهاب لثه‌ها کمک می‌کنند.
تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو: تخم‌مرغ، منبع غنی پروتئین است و بافت نرم آن، برای دندان‌های حساس مناسب است.
نوشیدنی‌های مناسب برای روز اول
بهترین نوشیدنی ها برای روزهای اول بعد از ارتودنسی این نوشیدنی هایی هستند که معرفی می کنیم.
- آبمیوه‌های طبیعی، منبع غنی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. از مصرف آبمیوه‌های اسیدی مانند آب پرتقال یا آب لیمو خودداری کنید.
- شیر، منبع غنی کلسیم و پروتئین است و به تقویت دندان‌ها کمک می‌کند.
- نوشیدنی‌های خنک، به کاهش درد و التهاب لثه‌ها کمک می‌کنند. از مصرف نوشیدنی‌های خیلی سرد یا خیلی گرم خودداری کنید.
بعد از ارتودنسی چه غذاهایی بخوریم؟
بعد از گذشت چند روز از نصب بریس‌ها، می‌توانید به تدریج غذاهای نرم‌تر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
لیست غذاهای نرم برای ارتودنسی
در ادامه لیستی از بهترین غذاهای نرم که مناسب دوران ارتودنسی هستند را ارائه می دهیم.
غلات پخته‌شده: برنج، پاستا، جو دوسر و سایر غلات پخته‌شده، منابع غنی کربوهیدرات و فیبر هستند.
سبزیجات پخته‌شده: سبزیجات پخته‌شده مانند هویج، کدو سبز و سیب‌زمینی، منابع غنی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند.
میوه‌های نرم: میوه‌های نرم مانند موز، انبه و آووکادو، منابع غنی ویتامین‌ها و فیبر هستند.
گوشت‌های نرم: گوشت‌های نرم مانند مرغ، ماهی و گوشت چرخ‌کرده، منابع غنی پروتئین هستند.
مواد غذایی سرشار از ویتامین برای تقویت دندان‌ها
ویتامین یکی از اصلی ترین نیازهای بدن است که حتما باید در رژیم غذایی بعد از ارتودنسی کنجانده شود.
- ویتامین C، به تقویت لثه‌ها و ترمیم بافت‌های دهان کمک می‌کند. منابع غنی ویتامین C شامل مرکبات، توت‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای هستند.
- ویتامین D، به جذب کلسیم و تقویت دندان‌ها کمک می‌کند. منابع غنی ویتامین D شامل ماهی‌های چرب، تخم‌مرغ و شیر غنی‌شده هستند.
- کلسیم، ماده معدنی ضروری برای ساخت و حفظ استخوان‌ها و دندان‌ها است. منابع غنی کلسیم شامل لبنیات، سبزیجات برگ سبز و آجیل هستند.
غذاهای ضد التهاب برای کاهش درد و حساسیت
اگر می خواهید بعد از ارتودنسی میزان درد خود را کاهش دهید حتما این مواد غذایی را مصرف کنید.
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن، حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که خاصیت ضد التهابی دارند.
- زنجبیل، خاصیت ضد التهابی و ضد درد دارد. می‌توانید زنجبیل را به صورت تازه، پودر یا دمنوش مصرف کنید.
- زردچوبه، حاوی کورکومین است که خاصیت ضد التهابی دارد. می‌توانید زردچوبه را به صورت ادویه یا مکمل مصرف کنید.
بعد از ارتودنسی چی نخوریم؟
رعایت رژیم غذایی مناسب بعد از ارتودنسی، نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان و همچنین جلوگیری از آسیب به دستگاه‌های ارتودنسی دارد. برخی از غذاها به دلیل بافت سفت، چسبنده یا اسیدی بودن، می‌توانند به براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی آسیب برسانند، باعث پوسیدگی دندان‌ها شوند یا حتی روند درمان را مختل کنند.
مواد غذایی سفت و شکننده
غذاهای سفت و سخت مانند آجیل، ته دیگ، بلال، آب نبات‌های سفت، پیتزا با لبه‌های سفت و نان‌های خشک می‌توانند به براکت‌ها و سیم‌ها فشار وارد کرده و باعث شکستن یا جابجایی آنها شوند. این امر نه تنها روند درمان را طولانی‌تر می‌کند، بلکه هزینه‌های اضافی برای تعمیر دستگاه‌ها را نیز به همراه دارد. غذاهای چسبنده مانند آدامس، تافی، شکلات‌های چسبناک و کارامل نیز می‌توانند به براکت‌ها و سیم‌ها بچسبند و تمیز کردن آنها دشوار باشد. باقی‌مانده این مواد غذایی در دهان، خطر پوسیدگی دندان‌ها و التهاب لثه را افزایش می‌دهد.
غذاهای چسبناک و شیرین
خوردن مواد غذایی و خوراکی های چسبناک و شیرین هم بعد از ارتودنسی ممنوع است.
آدامس: آدامس، چسبناک است و می‌تواند به بریس‌ها بچسبد.
شیرینی‌ها: شیرینی‌ها، حاوی قند زیادی هستند که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند.
کارامل و تافی: این خوراکی ها به شدت چسبناک هستند.
خوراکی‌های اسیدی و نوشیدنی‌های مضر
نوشیدنی‌های اسیدی مانند نوشابه، آب مرکبات و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز برای دندان‌ها مضر هستند. اسید موجود در این نوشیدنی‌ها می‌تواند مینای دندان را فرسایش داده و خطر پوسیدگی را افزایش دهد. همچنین، مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند باعث ایجاد پلاک و جرم دندانی شود که تمیز کردن آنها با وجود دستگاه‌های ارتودنسی دشوارتر است.
نحوه صحیح غذا خوردن در دوران ارتودنسی
در دوران ارتودنسی، حفظ سلامت دهان و دندان و جلوگیری از آسیب به دستگاه‌های ارتودنسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رعایت نکات تغذیه‌ای مناسب، نقش بسزایی در موفقیت درمان ارتودنسی و حفظ سلامت عمومی بدن دارد. در این دوران، انتخاب غذاهای نرم و مغذی و اجتناب از غذاهای سفت و چسبنده، از جمله مهم‌ترین مواردی است که باید به آنها توجه کرد.
انتخاب غذاهای مناسب و مغذی
غذاهای نرم و مغذی، مانند ماست، سوپ، پوره سیب‌زمینی، تخم‌مرغ و ماهی، گزینه‌های ایده‌آلی برای دوران ارتودنسی هستند. این غذاها علاوه بر اینکه به راحتی قابل جویدن هستند، مواد مغذی مورد نیاز بدن را نیز تامین می‌کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات نرم، مانند موز، توت‌فرنگی و اسفناج پخته شده، نیز برای حفظ سلامت لثه‌ها و دندان‌ها توصیه می‌شود.
پرهیز از غذاهای مضر
غذاهای سفت و چسبنده، مانند آجیل، ته‌دیگ، آب‌نبات و آدامس، می‌توانند به دستگاه‌های ارتودنسی آسیب برسانند و باعث شکستن براکت‌ها یا سیم‌ها شوند. همچنین، غذاهای شیرین و اسیدی، مانند نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی، می‌توانند باعث پوسیدگی دندان‌ها و التهاب لثه‌ها شوند. بنابراین، اجتناب از این نوع غذاها در دوران ارتودنسی ضروری است.
رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای
علاوه بر انتخاب غذاهای مناسب، رعایت نکات بهداشتی و تغذیه‌ای زیر نیز در دوران ارتودنسی حائز اهمیت است:
- غذاها را به قطعات کوچک برش دهید و با دندان‌های آسیاب بجوید.
- بعد از هر وعده غذایی، دندان‌ها و دستگاه‌های ارتودنسی را به دقت تمیز کنید.
- از مسواک بین دندانی و نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان‌ها استفاده کنید.
- به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت دهان و دندان‌های شما بررسی شود.
- از مصرف نوشیدنی‌های قندی و گازدار خودداری کنید.
با رعایت این نکات ساده، می‌توانید دوران ارتودنسی را با موفقیت پشت سر بگذارید و از سلامت دهان و دندان‌های خود محافظت کنید.
رژیم غذایی در ارتودنسی متحرک
در ارتودنسی متحرک، محدودیت‌های غذایی کمتری نسبت به ارتودنسی ثابت وجود دارد. با ارتودنسی متحرک، محدودیت‌های غذایی نسبت به ارتودنسی ثابت کمتر است، اما همچنان باید مراقب بود.
غذاهای مناسب هنگام استفاده از پلاک ارتودنسی
غذاهای سفت، چسبنده و اسیدی می‌توانند به دستگاه ارتودنسی آسیب برسانند و روند درمان را مختل کنند. مصرف غذاهای نرم، مغذی و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به تقویت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند و از بروز التهاب و عفونت جلوگیری می‌کند.
آیا باید پلاک ارتودنسی را هنگام غذا خوردن درآورد؟
پلاک‌های ارتودنسی متحرک، مانند الاینرها، باید هنگام غذا خوردن خارج شوند. این کار به چند دلیل ضروری است:
- غذا می‌تواند به پلاک‌ها آسیب برساند و باعث شکستگی یا تغییر شکل آنها شود.
- ذرات غذا می‌توانند در بین پلاک و دندان‌ها گیر کرده و منجر به پوسیدگی دندان یا بیماری‌های لثه شوند.
- برخی غذاها می‌توانند پلاک‌ها را لکه‌دار کنند. با این حال، پلاک‌های ثابت، مانند براکت‌ها، هنگام غذا خوردن در دهان باقی می‌مانند.
چند ساعت بعد از ارتودنسی غذا بخوریم؟
به طور کلی، پس از نصب براکت‌های ارتودنسی، بهتر است تا چند ساعت از خوردن غذاهای سفت، چسبنده و اسیدی خودداری کنید. چسبی که برای اتصال براکت‌ها به دندان‌ها استفاده می‌شود، حدود ۲۴ ساعت طول می‌کشد تا کاملاً سفت شود. در این مدت، خوردن غذاهای نرم و خنک مانند سوپ، پوره سیب زمینی، ماست، تخم مرغ آب‌پز و اسموتی توصیه می‌شود.
خوردن چای در زمان ارتودنسی مضر است؟
مصرف چای در دوران ارتودنسی، به ویژه چای‌های رنگی و تیره، می‌تواند باعث ایجاد لکه روی براکت‌ها و دندان‌ها شود. این لکه‌ها نه تنها ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کنند، بلکه می‌توانند به مرور زمان باعث پوسیدگی دندان‌ها نیز شوند. اسیدیته موجود در برخی از چای‌ها نیز می‌تواند به مینای دندان آسیب برساند و خطر پوسیدگی را افزایش دهد. به همین دلیل، توصیه می‌شود در دوران ارتودنسی، مصرف چای را به حداقل برسانید و در صورت مصرف، از چای‌های کم‌رنگ‌تر و بدون قند استفاده کنید.
بعد از ارتودنسی چه باید کرد؟
پس از اتمام دوره ارتودنسی، حفظ نتایج حاصل شده و جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به موقعیت قبلی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای حفظ نتایج ارتودنسی مراقبت های بعد از درمان بسیار مهم است.
مسواک و نخ دندان مخصوص ارتودنسی
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، دو رکن اساسی در حفظ سلامت دهان و دندان، به ویژه در دوران ارتودنسی هستند.
- استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی با برس‌های نرم و کوچک، به تمیز کردن نواحی اطراف بریس‌ها و سیم‌ها کمک می‌کند. نخ دندان کشیدن نیز برای پاک کردن ذرات غذا و پلاک از بین دندان‌ها و زیر خط لثه ضروری است.
- نخ دندان‌های مخصوص ارتودنسی، با داشتن نوک‌های سفت و باریک، به راحتی از زیر سیم‌ها عبور می‌کنند. نخ دندان را به آرامی بین دندان‌ها حرکت دهید و به شکل C دور هر دندان بپیچید تا پلاک و ذرات غذا به طور کامل پاک شوند.
نوشیدنی‌هایی که باعث تغییر رنگ بریس‌ها می‌شوند
برخی نوشیدنی‌ها، به دلیل داشتن رنگدانه‌های قوی، می‌توانند باعث تغییر رنگ بریس‌ها شوند. چای، قهوه، نوشابه، آب میوه‌های رنگی و نوشیدنی‌های الکلی از جمله این نوشیدنی‌ها هستند. برای جلوگیری از تغییر رنگ بریس‌ها، مصرف این نوشیدنی‌ها را محدود کنید و پس از مصرف، دهان خود را با آب بشویید. استفاده از نی نیز می‌تواند به کاهش تماس نوشیدنی با بریس‌ها کمک کند. علاوه بر نوشیدنی‌ها، برخی غذاها مانند سس سویا، رب گوجه فرنگی و ادویه‌جات رنگی نیز می‌توانند باعث تغییر رنگ بریس‌ها شوند. بنابراین، پس از مصرف این غذاها نیز دهان خود را به خوبی بشویید.
سخن پایانی
غذا خودن و مصرف مواد غذایی مناسب بعد و در طول درمان ارتودنسی یکی از رایج ترین پرسش های افراد است. ما در این مطلب از کلینیک مهر تمام تلاش خود را برای پاسخ کامل و همه جانبه به تمامی سوالات این حوزه کردیم. اگر سوالی همچنان برای شما بی پاسخ مانده است با شماره های درج شده در وب سایت تماس بگیرید و با مشاوران و متخصصان کلینیک مهر مشورت نمایید.