اگر به فکر مرتب کردن دندان‌های خود هستید یا در حال طی کردن مراحل ارتودنسی هستید حتماً نام پلاک ارتودنسی به گوشتان خورده است. این ابزار مهم یکی از اجزای کلیدی درمان‌های ارتودنسی است که برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها، نگه داشتن نتیجه درمان و جلوگیری از حرکت مجدد دندان‌ها استفاده می‌شود. اما پلاک ارتودنسی انواع مختلفی دارد و بسته به نیاز بیمار، به صورت ثابت یا متحرک طراحی می‌شود. در این مقاله از کلنیک مهر با انواع پلاک ارتودنسی، کاربردها و نحوه مراقبت از آن آشنا خواهید شد تا بتوانید بهترین نتیجه را از درمان خود بگیرید.
پلاک متحرک ارتودنسی چیست؟
پلاک متحرک ارتودنسی نوعی وسیله درمانی در ارتودنسی است که برای مرتب کردن دندان‌ها، هدایت رشد فک و حفظ نتایج ارتودنسی ثابت استفاده می‌شود. این پلاک از مواد اکریلی و سیم‌های فلزی ساخته شده و برخلاف پلاک‌های ثابت، قابل جابه‌جایی است به این معنی که بیمار می‌تواند هنگام غذا خوردن، مسواک زدن یا مواقع خاص آن را از دهان خارج کند.
پلاک متحرک ارتودنسی معمولاً در مراحل اولیه درمان به‌عنوان نگهدارنده بعد از ارتودنسی ثابت تجویز می‌شود. برای اثربخشی بهتر باید طبق توصیه پزشک و در مدت زمان مشخص از آن استفاده شود.
انواع پلاک ارتودنسی
· پلاک متحرک ارتودنسی
این نوع پلاک قابل جا به جایی است و برای اصلاح نامرتبی های دندانی خفیف تا متوسط ، هدایت رشد فک و حفظ نتایج درمان ارتودنسی ثابت استفاده می شود.
· پلاک ثابت ارتودنسی
این نوع پلاک به دندان ها متصل شده و تا پایان دوره درمان و یا در طولانی مدت برای نگه داشتن دندان ها در موقعیت صحیح باقی می ماند.
انواع پلاک متحرک ارتودنسی
· پلاک هالی (Hawley)
این نوع پلاک از ترکیب آکریل و سیم فلزی ساخته شده و معمولاً پس از درمان ارتودنسی ثابت، برای نگه داشتن دندان‌ها در جایگاه صحیح استفاده می‌شود. پلاک هالی قابلیت تنظیم دارد و می‌توان آن را برای راحتی بیشتر بیمار اصلاح کرد.
· الاینر شفاف (اینویزالاین)
الاینرهای شفاف یک روش نوین و نامرئی برای مرتب کردن دندان‌ها بدون نیاز به براکت‌های فلزی هستند. این پلاک‌ها به صورت سفارشی ساخته شده و با اعمال فشار تدریجی، دندان‌ها را در جایگاه مناسب قرار می‌دهند.
· پلاک فانکشنال
این نوع پلاک برای اصلاح ناهنجاری‌های فکی، به ویژه در کودکان و نوجوانان در حال رشد استفاده می‌شود. پلاک فانکشنال به تغییر موقعیت فک بالا و پایین کمک کرده و از ایجاد مشکلات شدیدتر در آینده جلوگیری می‌کند.
انواع پلاک ثابت ارتودنسی
1. پلاک نگهدارنده ثابت
این پلاک شامل یک سیم نازک فلزی است که به پشت دندان‌های جلویی متصل می‌شود تا از حرکت مجدد دندان‌ها پس از ارتودنسی جلوگیری کند. پلاک نگهدارنده ثابت به بیمار کمک می‌کند تا نتایج درمان ارتودنسی را برای مدت طولانی حفظ کند.
2. پلاک ارتودنسی ثابت برای اصلاح فک
این نوع پلاک برای اصلاح مشکلات فکی مانند جلو بودن فک بالا یا عقب بودن فک پایین استفاده می‌شود. پلاک‌های فکی ثابت شامل دستگاه‌هایی مانند فیکسد فانکشنال هستند که به تنظیم صحیح موقعیت فک کمک می‌کنند و معمولاً در سنین رشد تجویز می‌شوند.
معایب و مزایای پلاک ارتودنسی
مزایا | معایب |
اصلاح نامرتبی دندان ها و ناهنجاری های فکی | ممکن است در ابتدا باعث ناراحتی و فشار شود. |
پلاک متحرک قابل جابه جایی است و بهداشت دهان و دندان راحت تر رعایت می شود. | پلاک متحرک در صورت عدم استفاده منظم اثر گذاری کمتری دارد. |
کمتر دیده می شود | پلاک های متحرک ممکن است موقع صحبت کردن و یا غذا خوردن اذیت کننده باشد. |
مدت زمان درمان در برخی موارد کوتاه تر است. | پلاک های ثابت نیاز به مراقبت بیشتر و رعایت دقیق بهداشت دهان دارد. |
هزینه پلاک متحرک معمولا کمتر از براکت های ثابت است. | پلاک متحرک در صورت عدم مراقبت ممکن است گم یا شکسته شود. |
جلوگیری از برگشت دندان ها به حالت اولیه ( نگهدارنده ها) | ممکن است حساسیت یا زخم در لثه و دهان ایجاد کند. |
مدت زمان استفاده از پلاک ارتودنسی
مدت زمان استفاده از پلاک ارتودنسی به نوع پلاک و هدف درمان بستگی دارد. برای پلاک متحرک ارتودنسی، این نوع پلاک‌ها معمولاً برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها و اصلاح ناهنجاری‌های فکی به مدت زمانی از چند ماه تا دو سال استفاده می‌شوند. همچنین پس از پایان درمان ارتودنسی ثابت، برای نگهداری نتایج، پلاک‌های متحرک برای چند ماه دیگر استفاده خواهند شد.
در مورد پلاک ثابت ارتودنسی، این پلاک‌ها معمولاً برای اصلاح دندان‌ها و مشکلات فکی برای مدت طولانی تری (حدود یک یا دو سال) به دندان‌ها متصل می‌شوند. پس از پایان دوره درمان، برای حفظ نتایج ممکن است از پلاک‌های نگهدارنده ثابت برای مدت زمان مشخصی استفاده شود.
به‌طور کلی مدت زمان استفاده از پلاک ارتودنسی باید طبق توصیه ارتودنتیست و شرایط هر بیمار تنظیم شود تا بهترین نتایج حاصل شود.
مراقبت از پلاک ارتودنسی
- تمیز کردن منظم پلاک‌ها
پلاک‌ها باید به طور منظم و حداقل یک یا دو بار در روز با مسواک نرم و آب سرد شسته شوند. برای پلاک‌های متحرک، می‌توانید از محلول‌های مخصوص شستشو یا صابون ملایم استفاده کنید تا پلاک‌ها تمیز و بهداشتی باقی بمانند.
- رعایت بهداشت دهان و دندان
برای جلوگیری از تجمع پلاک میکروبی و پوسیدگی دندان‌ها، باید مسواک زدن دندان‌ها حداقل دو بار در روز و استفاده از نخ دندان را انجام دهید. در صورت استفاده از پلاک‌های ثابت، به ویژه براکت‌ها، استفاده از مسواک مخصوص ارتودنسی می‌تواند کمک کننده باشد.
- اجتناب از غذاهای سخت و چسبنده
از خوردن غذاهای سفت و چسبنده (مانند آدامس، شکلات و تافی) در هنگام استفاده از پلاک ارتودنسی پرهیز کنید. این نوع غذاها می‌توانند پلاک‌ها را بشکنند یا به آن‌ها بچسبند.
- استفاده صحیح از پلاک‌های متحرک
پلاک‌های متحرک ارتودنسی باید به طور منظم و مطابق دستور ارتودنتیست استفاده شوند. این پلاک‌ها باید در زمان‌های مشخص به دهان گذاشته شوند و در غیر این صورت ممکن است تأثیرگذاری خود را از دست دهند.
- نگهداری پلاک‌ها در محل مناسب
زمانی که از پلاک استفاده نمی‌کنید حتماً آن‌ها را در محفظه مخصوص نگهداری کنید تا از آسیب دیدن یا گم شدن آن‌ها جلوگیری شود.
هزینه پلاک ارتودنسی
هزینه پلاک ارتودنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع پلاک، مانند پلاک‌های ثابت یا متحرک، تأثیر زیادی بر قیمت دارد پلاک‌های ثابت معمولاً هزینه بیشتری دارند. شدت مشکل دندانی یا فکی نیز بر هزینه تأثیرگذار است، زیرا مشکلات پیچیده تر نیاز به درمان طولانی تری دارند. موقعیت جغرافیایی کلینیک و تخصص ارتودنتیست نیز می‌تواند قیمت‌ها را تغییر دهد. علاوه بر این مدت زمان درمان و نوع مواد استفاده شده در تولید پلاک‌ها نیز بر هزینه اثر می‌گذارند. در نهایت خدمات تکمیلی مانند جلسات پیگیری یا رادیوگرافی‌ها می‌تواند بر قیمت نهایی تأثیر داشته باشد.
پلاک ارتودنسی متحرک چه کاربردی دارد؟
پلاک ارتودنسی متحرک برای اصلاح مشکلات دندانی و فکی مانند نامرتبی دندان‌ها، فواصل بین دندان‌ها و مشکلات خفیف فکی استفاده می‌شود. این پلاک‌ها به راحتی قابل جابه‌جایی هستند و برای درمان‌های کوتاه مدت یا به‌عنوان نگهدارنده پس از ارتودنسی ثابت به کار می‌روند. پلاک‌های متحرک به حفظ موقعیت دندان‌ها بعد از درمان کمک کرده و خطر بازگشت به موقعیت قبلی را کاهش می‌دهند. همچنین به راحتی می‌توان آن‌ها را تمیز کرد و در مواقع نیاز از دهان خارج نمود.
میزان اثر بخشی درمان پلاک ارتودنسی
اثر بخشی درمان با پلاک ارتودنسی بستگی به عواملی مانند نوع پلاک، شدت مشکل دندانی، رعایت دستورالعمل‌ها و همکاری بیمار دارد. پلاک‌های متحرک برای اصلاح مشکلات خفیف و متوسط دندانی مؤثرند و اگر به طور منظم استفاده شوند می‌توانند تغییرات قابل توجهی در مدت زمان کوتاه ایجاد کنند. همچنین این پلاک‌ها برای حفظ نتایج پس از ارتودنسی ثابت مؤثرند. درمان با پلاک‌های ثابت معمولاً برای مشکلات پیچیده تر مؤثرتر است و طول درمان ممکن است طولانی‌تر باشد. در نهایت همکاری بیمار و رعایت دقیق توصیه‌های ارتودنتیست به میزان اثر بخشی درمان کمک زیادی می‌کند.
تفاوت پلاک ارتودنسی با نگهدارنده
پلاک ارتودنسی و نگهدارنده هر دو برای اصلاح و حفظ موقعیت دندان‌ها استفاده می‌شوند اما تفاوت‌هایی دارند. پلاک ارتودنسی معمولاً در مراحل ابتدایی درمان برای اصلاح مشکلات دندانی و ناهنجاری‌های فکی به کار می‌رود. این پلاک‌ها می‌توانند متحرک یا ثابت باشند و برای جابجایی دندان‌ها و اصلاح وضعیت فک طراحی شده‌اند.
اما نگهدارنده پس از پایان درمان ارتودنسی برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها به کار می‌رود. هدف اصلی نگهدارنده جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به موقعیت قبلی است. نگهدارنده معمولاً مدت زمان کوتاه‌تر و محدودتری نسبت به پلاک ارتودنسی استفاده می‌شود.
تفاوت پلاک ارتودنسی با الاینر شفاف
پلاک ارتودنسی و الاینر شفاف هر دو برای اصلاح دندان‌ها استفاده می‌شوند اما تفاوت‌های قابل توجهی دارند. پلاک ارتودنسی معمولاً برای درمان‌های پیچیده تر و مشکلات شدیدتر دندانی و فکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به صورت ثابت یا متحرک باشد. این پلاک‌ها معمولاً به مدت طولانی تری روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و برای تغییر موقعیت دندان‌ها طراحی شده‌اند.
از سوی دیگر، الاینر شفاف یک نوع پلاک متحرک و شفاف است که برای درمان‌های سبک تر و مشکلات خفیف تر دندانی به کار می‌رود. این الاینرها به دلیل شفاف بودن بسیار کمتر قابل مشاهده هستند و از نظر ظاهری راحت تر برای بیمار قابل استفاده‌اند. به‌علاوه الاینرها راحت تر قابل برداشتن برای خوردن و مسواک زدن هستند.
نتیجه گیری
در نهایت پلاک ارتودنسی یکی از ابزارهای مؤثر در درمان مشکلات دندانی و فکی است که می‌تواند به صورت متحرک یا ثابت مورد استفاده قرار گیرد. بسته به نوع مشکل دندانی، انتخاب پلاک مناسب برای شما می‌تواند تأثیر زیادی در نتیجه درمان داشته باشد. برای مشاوره و درمان حرفه‌ای، به کلینیک مهر در شریعتی مراجعه کنید تا تحت نظر متخصصین ارتودنسی با تجربه درمانی مؤثر و دقیق دریافت کنید.