ارتودنسی یکی ازکارامدترین درمان‌ها برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها و مشکلات فکی است که تأثیر زیادی بر بهبود ظاهرصورت وتقویت احساس رضایت دارد. این درمان با ایجاد یکدستی وردیف کردن دندان‌ها، نه تنها لبخندی زیبا به فرد می‌بخشد، بلکه در بهترشدن عملکرد جویدن، صحبت کردن و حتی جلوگیری از پوسیدگی و بیماری‌های لثه نیز بسیار مفید است. بسیاری از مشکلات دهانی، مانند ساییدگی غیرطبیعی دندان‌ها یا فشار نامناسب بر مفاصل فک، با ارتودنسی قابل جلوگیری یا درمان هستند. قبل از آغاز این روند باید بدانید که انجام دندانپزشکی پیش‌نیاز های زیادی دارد؛ به این معنا که باید ابتدا خرابی ها ترمیم، جرم‌ها پاک سازی و بیماری‌های لثه درمان شوند تاروند ارتودنسی به بهترین شکل ممکن انجام شود. امروزه، با وجود روش‌های مختلف خدمات ارتودنسی برای کودکان و بزرگسالان، رسیدن به لبخندی زیبا و سالم، راحت تر و سریع تر از همیشه شده است. تا پایان این مطلب با ما باشید تا شما را با اقدامات قبل از ارتودنسی دندان آشنا کنیم.
اقدامات لازم قبل از ارتودنسی شامل چه مواردی است؟
پیش از شروع درمان ارتودنسی، انجام برخی تدابیرلازم است تا شرایط دهان و دندان برای شروع درمان آماده باشد. این مراحل به پزشک متخصص کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم گیری را برای انتخاب نوع و مدت زمان درمان داشته باشد.
مشاوره اولیه با متخصص ارتودنسی
اولین مرحله، مراجعه به متخصص ارتودنسی برای ارزیابی وضعیت دندان‌ها، فک و نحوه‌ی قرارگیری آن‌هااست. در این جلسه، بیمار درباره مشکلات خود مانند روی هم بودن دندان‌ها، جلو بودن فک، یا دشواری در جویدن صحبت می‌کند. پزشک هم معاینه‌ی اولیه را انجام میدهد و در مورد راهکارهای درمانی مناسب مانند (ارتودنسی ثابت، متحرک، یا شفاف) توضیح میدهد.
عکس‌برداری و رادیوگرافی تخصصی
برای مشاهده ی دقیق وضعیت استخوان فک، ریشه دندان‌ها و ساختار کلی دهان، عکس‌برداری‌هایی مانند پانورامیک (OPG ) و سفالومتریک ((Cephalometricانجام می‌شود. این عکس ها کمک می‌کنند تا پزشک تشخیص دهد دندان‌ها و فک‌ها در چه وضعیتی هستند و چه روند درمانی مناسب است.
قالب‌گیری از دندان‌ها (مدل‌سازی)
قالب گیری با استفاده از مواد خاصی انجام می‌شود تا شکل دقیق دندان‌ها ثبت شود. گاهی از اسکن دیجیتال سه‌بعدی هم استفاده می‌شود. این قالب‌ها به متخصص کمک می‌کنند تا حرکت دندان‌ها را بهینه تر برنامه ریزی کند.
بررسی کامل سلامت دهان و دندان
قبل از شروع ارتودنسی باید مطمئن شد که دندان ها کاملاً سالم هستند. داشتن پوسیدگی دندانی، بیماری‌های لثه، پلاک یا جرم روی دندان‌ها باید درمان شود. اگر این مشکلات درمان نشوند، ممکن است در طول درمان با ارتودنسی تشدید شوند یا باعث بروز عفونت شوند.
رفع ودرمان مشکلات موجود (پوسیدگی، عفونت، جرم‌گیری و…)
وجود دندان های خراب می‌تواند روند درمان ارتودنسی را با اختلال مواجه کند. به همین دلیل، ترمیم دندان قبل از ارتودنسی ضروری است تا ازبروز مشکلات بیشترجلوگیری شود. بدون درمان و ترمیم مناسب دندان ها، انجام ارتودنسی ممکن است باعث آسیب بیشتر به دندان ودهان شود.
کشیدن دندان (در صورت لزوم)
در برخی موارد، به ویژه زمانی که فضای کافی در دهان برای حرکت و مرتب شدن دندان‌ها وجود ندارد، پزشک متخصص ممکن است توصیه به کشیدن یک یا چند دندان دائمی کند. این کار معمولاً برای ایجاد کردن فضای لازم جهت حرکت صحیح دندان‌هاصورت می گیرد.
بررسی مشکلات فکی و عضلانی (مال‌اکلوژن، دیس‌فانکشن عضلات و…)
گاهی اوقات بی نظمی های فکی مانند جلو یا عقب بودن فک بالا یا پایین یا اختلالات حرکتی عضلات فک برای جویدن وجود دارد. این مشکلات باید پیش از شروع ارتودنسی شناسایی شوند، چون ممکن است نیاز به درمان ترکیبی با جراحی فک یا فیزیوتراپی داشته باشند.
شناسایی و کنترل عادات دهانی نادرست
عادت‌هایی مانند مکیدن انگشت، فشار زبان به دندان‌ها، دندان قروچه یا تنفس دهانی می‌توانند روی نتیجه ارتودنسی تأثیر منفی بگذارند. شناسایی این رفتارها و آموزش ترک آن‌ها قبل از شروع درمان لازم است؛ زیراروی روند ارتودنسی تاثیرمی گذارد.
تنظیم طرح درمان و برآورد هزینه
پس از مشاهده همه موارد، متخصص ارتودنسی یک روش درمانی مناسب بیمار که شامل نوع دستگاه ارتودنسی، طول دوره‌ی درمان، مراحل مورد نیاز و تعداد جلسات را تعیین می‌کند. هزینه‌ها ی درمانی را برای بیمارمشخص می کند تا بیمارتصمیم نهایی خود را برای انجام ارتودنسی بگیرد.
آموزش بهداشت دهان قبل از شروع درمان
قبل از گذاشتن براکت‌ها، بیمار باید با روش اصولی مسواک زدن، استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی و دهان شویه آشنا شود، چون رعایت بهداشت در طول درمان اهمیت زیادی دارد و از پوسیدگی یا لکه دار شدن دندان‌ها جلوگیری می‌کند.
ارتودنسی دندان برای چه کسانی است و چه کاربردی دارد
ارتودنسی دندان یکی از روش‌های مؤثر برای اصلاح معضلات فک و دندان است و برای افرادی انجام می‌شود که شرایط لازم برای ارتودنسی را دارند. این درمان برای کسانی مناسب است که دندان‌هایشان به‌صورت نامرتب، روی‌هم افتاده یاکج می باشد؛ وضعیتی که معمولاً در اثر کوچکی فضای دهان ونبودن جای کافی برای رشد صحیح دندان‌ها به وجود می‌آید.
ارتودنسی با ایجاد فضای تحت کنترل ، دندان‌ها را به موقعیت درست هدایت می‌کند و موجب می‌شود دندان‌هایی صاف ومنظم و یکدست ایجاد شود. این روش نه تنها جنبه زیبایی دارد، بلکه با بهبود عملکرد دندان‌ها، به حفظ سلامت دهان، لثه‌ها و مفاصل فک در بلند مدت کمک می‌کند.
همچنین، ارتودنسی با فشاریکنواخت هنگام گاز گرفتن و جویدن غذا، به ویژه مواد سفت، از آسیب به دندان‌ها و فک جلوگیری می‌کند. در مجموع، ارتودنسی درمانی کاربردی و مؤثر برای بهبود عملکرددندان ها و شکل دهان و دندان‌ها است.
انواع ارتودنسی دندان
در انتخاب نوع ارتودنسی، عوامل مختلفی مانند سن بیمار، شدت انحرافات ، ترکیب درمانی یا زیبایی نقش مهمی دارد . در ادامه ،به مهم ترین انواع ارتودنسی اشاره می شود:
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت یکی از متداول ترین روش‌ها برای درمان مشکلات شدید فک و دندان است. در این روش، براکت‌ها به دندان چسبانده می‌شوند و با سیم‌هایی مخصوص، به دندان نیرووارد می‌شود تا آن‌ها را به مرور زمان به موقعیت صحیح هدایت کند. بیمار نمی‌تواند این سیم ها را از دهان خارج کند و نیاز به مراجعات منظم به پزشک متخصص دارد. انتخاب نوع ارتودنسی ثابت معمولاً برای افرادی با مشکلات ساختاری و دندان‌های بسیار نامرتب توصیه می‌شود. این روش دقت بالایی دارد اما ممکن است از نظرشکل ظاهری مورد توجه برخی افراد نباشد.
ارتودنسی متحرک
در ارتودنسی متحرک از پلاک‌های مخصوصی استفاده می‌شود که بیمار می‌تواند پلاک را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن از دهان خارج کند. این روش بیشتر برای کودکان یا نوجوانانی استفاده می‌شود که فک آن‌ها هنوز در حال رشد است. ارتودنسی متحرک معمولاً برای مشکلات خفیف بکارمی رود.
رعایت دقیق بهداشت دهان و نظم در استفاده ازپلاک بسیار مهم است. انتخاب نوع ارتودنسی متحرک برای افرادی که به دنبال راحتی بیشتر و امکان خارج کردن پلاک در مواقع خاصی هستند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود.
ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین)
این نوع ارتودنسی از پلاک‌های شفاف پلاستیکی ساخته شده است که تقریباً نامرئی هستند. این پلاک ها قابلیت جابه جایی دارند و بیمار باید آن‌ها را روزانه ۲۰ تا ۲۲ ساعت استفاده کند. ارتودنسی نامرئی بیشتر برای افرادی مناسب است که به دنبال درمانی مناسب و در عین حال زیبایی دندان خود هستند. در انتخاب نوع ارتودنسی، اگر فرد به شکل دندان‌های خود در طول درمان اهمیت زیادی میدهد، اینویزیلاین یکی از بهترین گزینه‌ها می باشد. البته برای بیمارانی که مشکلات شدید دندانی دارند مناسب نیست و هزینه آن معمولاً بیشتر از سایر روش‌ها ی ارتودنسی است .
ارتودنسی لینگوال (پشت دندانی)
در این روش، براکت‌ها پشت دندان‌ها نصب می‌شوند و از بیرون قابل دیدن نیستند. این نوع ارتودنسی از نظر عملکرد شبیه ارتودنسی ثابت معمولی است اما از لحاظ ظاهری قابل رویت نیست. برای بیمارانی که نمی‌خواهند براکت‌ها دیده شوند، انتخاب نوع ارتودنسی لینگوال گزینه ای بسیار مناسب است. این روش نیازمند تخصص بالای دندان پزشک می باشد و معمولاً هزینه بیشتری نسبت به سایر روش‌ها دارد. ممکن است در روزهای اول صحبت کردن کمی مشکل باشد، اما با گذر زمان بیمار به آن عادت می‌کند.
ارتودنسی با براکت‌های سرامیکی
براکت‌های سرامیکی از اکسید تیتانیوم یا زیرکونیوم ساخته شده‌اند و با وجود ظاهر سرامیکی، بسیار مقاوم هستند. به دلیل شفافیت بالا و کمتر دیده شدن در دهان، از محبوبیت بیشتری نسبت به براکت‌های فلزی برخوردارند. با این حال، احتمال شکستگی، تغییر رنگ، و طولانی‌تر بودن دوره درمان از معایب آن‌هاست. زبری این براکت‌ها می‌تواند موجب ساییدگی مینای دندان شود و برداشتنشان نیز دشوارتر است. برای افزایش استحکام، از مواد تقویتی استفاده می‌شود که ممکن است از نظر زیبایی مطلوب نباشند. رعایت بهداشت دهان در این روش اهمیت زیادی دارد.
دستورات روز نصب بریس های ارتودنسی
در روز نصب براکت‌های ارتودنسی، رعایت چند نکته مهم به شروع موفق درمان کمک می‌کند. ابتدا باید تمیز کردن دندان‌ها با دقت انجام شود؛ دندان پزشک معمولاً قبل از چسباندن براکت‌ها، سطح دندان‌ها را کاملاً پاک و خشک می‌کند تا براکت‌ها به خوبی بچسبند. بهتر است بیمار قبل از مراجعه، مسواک بزند و از نخ دندان استفاده کند تا دهان کاملاً تمیز باشد. پس از نصب براکت‌ها، ممکن است مقداری فشار یا ناراحتی احساس شود که طبیعی است. خوردن غذاهای نرم مانند سوپ، پوره، ماست یا تخم‌مرغ آب پز در ۲۴ ساعت اول توصیه می‌شود. همچنین باید از خوردن غذاهای سفت، چسبناک یا شیرین خودداری شود. مسواک زدن پس از هر وعده غذایی و استفاده از نخ دندان مخصوص ارتودنسی، از همان روز اول باید آغاز شود. انجام دادن این دستورالعمل‌ها به کاهش ناراحتی و حفظ بهداشت دهان کمک زیادی می‌کند.
کلام آخر
اقدامات لازم قبل از ارتودنسی نقش بسیار مهمی در نتیجه گیری نهایی درمان دارند. این مرحله، پایه ای برای شروع یک روند طولانی مدت و حساس است که بدون آمادگی کافی، ممکن است با مشکلات جدی همراه شود. اگر فرد از قبل آمادگی جسمی و ذهنی لازم را نداشته باشد، ممکن است بامشکلاتی درمراحل درمان مواجه شود یا نتواند همکاری لازم را با پزشک متخصص ارتودنسی داشته باشد. همچنین این مرحله می‌تواند از بروز اسیب احتمالی جلوگیری کرده و مسیر درمان را آسان تر کند. توجه به جزئیات در این دوره، نه تنها به سلامت بیشتر فرد کمک می‌کند، بلکه باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیز می‌شود. به همین دلیل، نمی‌توان اهمیت این مرحله را نادیده گرفت. درواقع، هرچه اقدامات لازم قبل از ارتودنسی با دقت و برنامه ریزی انجام شود، نتیجه‌ی درمان بهتر، سریع تر و پایدارتر خواهد بود.
ایا کشیدن دندان‌عقل برای انجام ارتودنسی لازم است؟
در بسیاری از موارد، کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی لازم نیست، اما بستگی به شرایط فک و دندان‌ها دارد. اگر دندان عقل باعث فشار به سایر دندان‌ها یا بهم ریختگی شود، ممکن است نیاز به کشیدن آن باشد. تصمیم نهایی را ارتودنتیست پس از بررسی دقیق رادیوگرافی و وضعیت دهان می‌گیرد.
آیا همه افرادی که ارتودنسی انجام می‌دهند، با تغییر فرم لب مواجه می‌شوند؟
خیر، میزان تغییرات فرم لب در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل متعددی مانند نوع ناهنجاری دندانی، طرح درمان ارتودنسی و ویژگی‌های آناتومیکی صورت بستگی دارد. در برخی افراد، تغییرات بسیار جزئی و در برخی دیگر، تغییرات قابل توجهی مشاهده می‌شود.